Salon E.M.
|
Joanna Paszkiewicz Jest to problem, który nęka polskie życie artystyczne od lat trzydziestych - streścić go można podwójnym pytaniem: jak wyjść ze sztuką polską za granicę i jak sprawić, by zyskała tam uznanie odpowiadające jej jakości? Autorska galeria Elżbiety Middel-Gachowskiej z Havelte [Drenthe] pomyślana została jako holenderski przyczółek sztuki z Polski. Po czwartej wystawie, otworzonej 1 lutego 1998, prezentacji dwóch artystów: Sylwestra Łachacza z Poznania [malarstwo] i Grzegorza Staniszewskiego z Wrocławia [obiekty ze szkła], można mieć pewność, że Elżbieta Middel działać będzie nadał zgodnie z wykreowaną dla siebie rolą Pomiędzy mecenasem, który uspiera sztukę artystów zamieszkałych w Polsce z motywów idealistycznych, a właścicielem galerii, który po to lansuje twórców, by ich korzystnie sprzedać. Podczas wszystkich wyjazdów do Polski Elżbieta Middel odwiedza muzea, galerie, pracownie. Wyszukuje artystów, którym chciałaby zaproponować wystawę w domu w którym mieszka; kupuje prace do - liczącej już kilkadziesiąt obiektów - własnej kolekcji sztuki polskiej okresu powojennego. |
|
Het is een probleem dat het Poolse artistieke leven al sinds de 30-er jaren bezighoudt - en dat als een dubbele vraag kan worden geformuleerd: hoe de Poolse kunst in het buitenland te introduceren en hoe ervoor te zorgen dat de kunst die erkenning krijgt waarop ze gezien de kwaliteit recht heeft? De privé galerie van Elżbieta Middel-Gachowska in Havelte [Drenthe] werd opgezet als Nederlands bruggenhoofd voor kunst uit Polen. Na de vierde tentoonstelling, geopend op 1 februari 1998, met een presentatie van twee artiesten: Sylwester Łachacz uit Poznań [schilderijen] en Grzegorz Staniszewski uit Wrocław [glazen objecten], kunnen we gevoeglijk aannemen dat Elżbieta Middel op dezlefde voet door zal gaan in de rol die ze voor zichzelf heeft gecreerd het midden houdend tussen een mecenas die de kunst van in Polen levende kunstenaars uit ideële motieven steunt en een galeriehoudster die artiesten lanceert om ze gunstig te verkopen. Tijdens al haar reizen naar Polen bezocht Elżbieta Middel musea, galerieën, ateliers. Ze selecteert kunstenaars, die ze een tentoonstelling in het huis waar ze woont zou willen aanbieden; ze koopt werken voor haar - inmiddels al enkele tientallen objecten tellende - eigen verzameling van Poolse kunst van na de Tweede Wereldoorlog. |
|
Artystyczny profil galerii rysuje się wyraźnie: Elżbieta Middel wybiera artystów głównie średniego pokolenia o znaczącym już dorobku, u których autonomia twórcza łączy się ze sprawnością warsztatową; często przy tym uhonorowanych nagrodami, także międzynarodowymi. Takimi artystami byli np. Michał Gołąbek prezentujący w Havelte małe formy rzeźbiarskie wykonane z brązu czy Przemysław Lasak, który przedstawił rzeźby ceramiczne postaci ludzkiej, ze sławnego już cyklu Wojownicy. Galeria w Havelte korzystnie łączy dyscypliny: były więc już także rzeźby ze stali, linoryty, malarstwo olejne i akrylowe, obrazy wykonane specjalną papierową techniką, obiekty ze szkła,z ceramiki. Ambicją galerii jest sprowadzenie twórcy do Holandii tak, by obecny był w kluczowym momencie - podczas wernisażu. Przywożone z Polski do Havelte prace prowokują do pytania: czy sztuka stamtąd jest rzeczywiście różna od tej, której ogląda się tutaj? Kształt wystaw przekonuje jednak o utrzymywaniu się narodowych odrębności. Odbiorcy holenderscy zauważają przede wszystkim silne pierwiastki duchowe tej sztuki [co uzasadniają często wpływem polskiego katolicyzmu], jej gęstość emocjonalną i walory warsztatowe. Przyjeżdżający do Havelte artyści polscy szukają głównie okazji do kontaktu z wielką klasyką - malarstwem Rembrandta, Fransa Halsa. Ich stosunek od twórczości najnowszej nacechowany jest pewnym dystansem. |
|
Het artistiek profile van de galerie tekent zich duidelijk af: Elżbieta Middel kiest voornamelijk artiesten van de midden-generatie die al veel gepresteerd hebben, waarbij hun autonomie hand in hand gaat met hun vakbewaamheid; en bovendien vaak geëerd met prijzen, ook internationale. Het gaat om zulke artiesten als Michał Gołąbek die in Havelte kleine beeldhouwwerken uit brons presenteerde of Przemysław Lasak die ceramieken beeldjes mensen voorstellend liet zien, uit de inmiddels al beroemde cyclus Krijgers. De galerie in Havelte combineert op een gunstige manier diverse disciplines: stalen beeldhouwwerken, houtsneden, olieverf en acryl schilderijen, schilderijen met een speciale papier techniek gemaakt, glazen objecten, ceramiek. Het is het streven van de galerie om op het cruciale moment - tijdens de feestelijke opening - de kunstenaar hier in Nederland aanwezig te hebben. De uit Polen naar Havelte gebrachte werken lokken een vraag uit: is de kunst van daar echt anders dan die welke hier wordt bekeken? De landgebonden verschillen komen zonder meer duidelijk tot uitdrukking. Nederlanders worden vooral getroffen door de krachtige geestelijke wortels van deze kunst [wat ze vaak verklaren met de invloed van het Poolse katholicisme], de emoties die ervan af druipen en het vakmanschap. De naar Havelte reizende Poolse kunstenaars grijpen de gelegenheid vooral aan om kennis te maken met de klassieken - de schilderkunst van Rembrandt, Frans Hals. Hun houding tot de eigentijdse kunst kan het beste omschreven worden als met een zekere reserve. |
|
W trzecim roku istnienia galerii [otwartej drugiego czerwca 1996], można mieć pewność, że Salon E.M. przetrwa w założonym kształcie - jako miejsce upowszechniające dorobek artystów żyjących i pracujących w Polsce. Jak dalece potrzebują oni zagranicznego wsparcia przekonałam się przy okazji najnowszej wystawy. Okazało się, że organizator międzynarodowej imprezy szkła artystycznego nie wiedział o istnieniu wrocławskiej szkoły, której początki sięgają lat pięśdziesiątych. Pisząc o zakończeniu trudnego okresu początkowego Salonu E.M. nie sposób pominąć dodatkowej informacij. Mąż Elżbiety Middel, Bert Middel jest znanym politykiem, członkiem Parlamentu z ramienia Partii Pracy. Fakt ten sprzyja galerii, o czym świadczyłoby stałe nią zainteresowanie mediów. Należy się z tego cieszyć, bowiem rodzaj posłannictwa, jakie przyjęła na siebie Elżbieta Middel, w Holandii, w kraju tak nasyconym galeriami [i obiektami sztuki przeznaczonymi do sprzedaży], jest zadaniem bardzo trudnym do realizowania bez psychologiznego wsparcia ze strony holenderskiej. |
|
In het derde jaar nu dat de galerie bestaat [geopend op 2 juni 1996] is duidelijk geworden dat Salon E.M. in deze vorm zal doorgaan - als plek waar het werk van in Polen levende en werkende kunstenaars gepromoot wordt. Hoe zeer zij de steun uit het buitenland nodig hebben werd me weer duidelijk tijdens de laatste tentoonstelling. Het bleek dat een organisator van een internationaal evenement aangaande artistiek glas niet eens op de hoogte was van het bestaan van de Wrocław School die toch al terug gaat tot de jaren '50. Thans aan het eind van de moeizame beginperiode van Salon E.M. mag een extra feit niet onbesproken blijven. De echtgenoot van Elżbieta Middel, Bert Middel is een bekend politicus, kamerlid voor de PvdA. Dat komt de galerie ten goede gezien de constante aandacht de ze krijgt in de media. Dat is verheugend want zo'n missie alsdie Elżbieta Middel op zich heeft genomen, in Nederland, in een land dat vergeven wordt van galeries [en kunstobjecten die aan de man moeten worden gebracht], is een uiterst moeilijke om te verwezenlijken zonder de psychologisch steun van Nederlandse zijde. |